کد مطلب:174 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:431
مکان نمازگزار
مسأله 792ـ مكان نمازگزار باید دارای شرایط زیر باشد:
[154]
شرط اوّل ـ مباح بودن
احتیاط واجب آنست كه مكان نمازگزار مباح باشد، بنابراین كسی كه درملك غصبی یا روی فرش یا تخت غصبی نماز می خواند نمازش اشكال دارد، همچنین نماز در ملكی كه منفعت آن متعلّق به دیگری است (مثل این كه در اجاره اوست) كه نماز خواندن در آن بدون اجازه مستأجر اشكال دارد، همچنین در ملكی كه مورد تعلّق حقّ دیگری است، مثل این كه میّت وصیّت كرده كه ثلث مال او را به مصرفی برسانند تا وقتی كه ثلث را جدا نكنند نمی توان در آن ملك نماز خواند.
مسأله 793ـ كسی كه در مسجد نشسته اگر دیگری جای او را غصب كند و در آن نماز بخواند بنابر احتیاط واجب باید نمازش را اعاده كند.
مسأله 794ـ هرگاه در جایی نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد غصبی است نمازش صحیح است، همچنین اگر غصبی بودن جایی را می دانست امّا فراموش كرد و بعداً به خاطرش آمد، ولی اگر خود غاصب فراموش كند و نماز بخواند نمازش اشكال دارد.
مسأله 795ـ هرگاه بداند مكانی غصبی است، امّا این مسأله را كه نباید در جای غصبی نماز بخواند نمی دانست، هرگاه در آنجا نماز بخواند بنابر احتیاط واجب نمازش را اعاده كند.
مسأله 796ـ كسی كه ناچار است نماز واجب را سواره بخواند چنانچه مركب یا صندلی و زین آن غصبی باشد و مجبور نباشد بر آن مركب نماز بخواند نماز او اشكال دارد، همچنین است اگر بخواهد در حال اختیار نماز مستحبّی را سواره بخواند.
مسأله 797ـ كسی كه با دیگری در ملكی شریك است اگر سهم او جدا نباشد بدون اجازه شریكش نمی تواند در آن ملك تصرّف كند و نماز بخواند.
مسأله 798ـ اگر با پولی كه خمس و زكات آن را نداده ملكی بخرد، تصرّف او در آن ملك حرام است و نمازش هم در آن اشكال دارد، همچنین است اگر به ذمّه بخرد امّا هنگام خریدن قصدش این باشد از مالی كه خمس یا زكاتش را نپرداخته پول آن را بپردازد كه بنابر احتیاط واجب باید از آن اجتناب كند.
[155]
مسأله 799ـ هرگاه رضایت صاحب ملك از قرائن روشن و قطعی باشد نماز خواندن در آن ملك اشكالی ندارد، هرچند به زبان نگوید و بعكس اگر با زبان اجازه دهد امّا بداند قلباً راضی نیست نمی تواند نماز بخواند.
مسأله 800ـ تصرّف و نماز خواندن در ملك میّتی كه خمس یا زكات بدهكار است حرام است، مگر آن كه بدهی او را بدهند.
مسأله 801ـ تصرّف و نماز خواندن در ملك میّتی كه به مردم بدهكار است با اجازه ورثه مانعی ندارد، مگر این كه آن تصرّف مزاحم حقّ طلبكاران گردد.
مسأله 802ـ هرگاه بعضی از ورثه میّت، صغیر یا دیوانه یا غایب باشند تصرّف در ملك آنها و نماز در آن حرام است، ولی تصرّفات جزیی كه برای برداشتن میّت معمول است اشكال ندارد.
مسأله 803ـ نماز خواندن در مسافرخانه ها و حمّامها و مانند آن برای مسافران و مشتریان كه طبق متعارف وارد آنجا می شوند اشكال ندارد، ولی در اماكن خصوصی بدون اجازه مالك جایز نیست، مگر آن كه اجازه تصرّفی بدهد كه معلوم شود برای نماز خواندن نیز راضی است مثل این كه كسی را به ناهار یا شام یا استراحت دعوت كند كه مسلّماً برای نماز نیز رضایت دارد.
مسأله 804ـ در زمینهای بزرگ زراعتی و غیر زراعتی كه دیوار ندارد و زراعتی فعلاً در آن نیست نماز خواندن و نشستن و خوابیدن و تصرّفات جزئی اشكال ندارد، خواه نزدیك شهر و روستا باشد یا دور از آن و خواه مالكین آن صغیر باشند یا كبیر، ولی اگر صاحبش صریحاً بگوید راضی نیستم یا بدانیم قلباً راضی نیست تصرّف در آن حرام و نماز نیز اشكال دارد.
شرط دوم ـ استقرار
مسأله 805ـ اگر مكان نمازگزار متحرّك باشد بطوری كه نتواند كارهای نماز را بطور عادی انجام دهد، نماز او باطل است بنابراین، نماز خواندن در كشتی و قطار و مانند
[156]
آن اگر بتواند كارهای نماز را صحیح انجام دهد اشكال ندارد و اگر از جهت تنگی وقت یا ضرورت دیگری ناچار باشد نماز را در كشتی و اتومبیل و مانند آن بخواند و قبله دائماً در حال تغییر باشد باید تا آنجا كه می تواند به طرف قبله برگردد و در حال برگشتن به سوی قبله چیزی نخواند.
مسأله 806ـ نماز خواندن روی خرمن گندم و جو و مانند اینها كه مقداری حركت دارد جایز است به شرط این كه بتواند واجبات نماز را انجام دهد.
مسأله 807ـ در جایی كه به واسطه احتمال باد و باران یا فشار جمعیّت و مانند آن اطمینان ندارد كه بتواند نماز را تمام كنداگر به امید تمام كردن شروع كند و به مانعی برخورد ننماید نمازش صحیح است.
مسأله 808ـ در جایی كه ماندن در آن حرام است (مثلاً جایی كه خطر خراب شدن سقف، یا ریزش كوه و آمدن سیلاب دارد) باید نماز نخواند و اگر بخواند احتیاط واجب اعاده آن است، همچنین روی چیزی كه ایستادن و نشستن بر آن حرام است مانند فرشی كه نام خدا بر آن نوشته شده است.
شرط سوم ـ توانائی انجام واجبات در آن محل
مسأله 809ـ بایددر جایی نماز بخواندكه بتواند واجبات راانجام دهد، پس در جایی كه سقف آن كوتاه است ونمی تواند بایستد یاجای ركوعوسجود ندارد نمازباطل است.
مسأله 810ـ شایسته است انسان رعایت ادب كند و جلوتر از قبر پیغمبر(صلی الله علیه وآله) و امام(علیه السلام)، نماز نخواند و در صورتی كه نماز خواندن هتك و بی احترامی باشد حرام است و نماز هم اشكال دارد، در غیر این صورت نماز باطل نیست.
شرط چهارم ـ تقدّم مرد بر زن
مسأله 811ـ باید در نماز، زن عقب تر از مرد بایستد و جای سجده او از جای
[157]
سجده مرد كمی عقب تر باشد و الاّ نماز باطل است در این حكم محرم و غیر محرم تفاوتی ندارند، ولی اگر میان مرد و زن دیوار یا پرده و مانند آن باشد، یا به اندازه ده ذراع (تقریباً 5 متر) فاصله باشد اشكال ندارد.
مسأله 812ـ اگر زن در كنار مرد یا جلوتر بایستد و باهم وارد نماز شوند نماز
هر دو باطل است، امّا اگر یكی قبلاً وارد نماز شده، نماز او صحیح و نماز
دومی باطل است.
شرط پنجم ـ بلندتر نبودن محلّ پیشانی از جای ایستادن
مسأله 813ـ باید محلّ پیشانی نمازگزار از جای ایستادن او به اندازه ای بلند نباشد كه از صورت سجده بیرون رود و احتیاط واجب آن است بیش از چهار انگشت بسته بلند تر یا پست تر نباشد.
مسأله 814ـ بودن مرد با زن نامحرم در جای خلوت كه دیگری نمی تواند به آنجا وارد شود اشكال دارد و احتیاط واجب ترك آن است و نماز خواندن در آنجا نیز اشكال دارد، همچنین نماز خواندن در محلّی كه مجلس گناه است مثلاً در آنجا شراب می نوشند، قمار می زنند یا غیبت می كنند.
مسأله 815ـ احتیاط واجب آن است كه نماز واجب را در خانه كعبه نخوانند، ولی نماز مستحب اشكال ندارد، بلكه مستحبّ است در داخل خانه كعبه در مقابل هر زاویه ای دو ركعت نماز بخوانند، ولی نماز بر پشت بام كعبه خواه واجب یا مستحب اشكال دارد.
مكانهایی كه نماز خواندن در آنها مستحب یا مكروه است
مسأله 816ـ مستحبّ است انسان نماز را در مسجد بخواند و بسیار روی آن تاكید شده و بهتر از همه مساجد، مسجدالحرام است، سپس مسجد پیغمبر(صلی الله علیه وآله) و بعد
[158]
مسجد كوفه و بعد از آن مسجد بیت المقدّس است و در درجه بعد مسجد جامع هر شهر و بعد از آن مسجد محلّه و مسجد بازار است.
مسأله 817ـ برای زنها در صورتی كه خود را از نامحرم بخوبی حفظ كنند بهتر است نماز را در مسجد بخوانند و اگر راهی برای یاد گرفتن مسائل اسلامی جز از طریق رفتن به مسجد وجود ندارد واجب است به مسجد بروند.
مسأله 818ـ نماز در حرم امامان(علیهم السلام) مستحبّ است، بلكه در حدیث آمده نماز در حرم مطهّر حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) برابر با دویست هزار نماز است.
مسأله 819ـ رفتن به مسجدی كه نمازگزار ندارد مستحبّ است و همسایگان مسجد تا عذری نداشته باشند نماز در مسجد را ترك نكنند.
مسأله 820ـ شایسته است انسان با كسانی كه از روی بی اعتنایی، به مسجد مسلمانها حاضر نمی شوند رابطه دوستی برقرار نكند، با آنها غذا نخورد و در كارها با آنها مشورت ننماید و از آنها زن نگیرد و به آنها زن ندهد.
مسأله 821ـ شایسته است نماز را در این چند جا نخوانند: حمّام، زمین
نمك زار، مقابل انسانی كه نشسته یا ایستاده است، مقابل دری كه باز است و در جادّه ها، و كنار خیابانها، در صورتی كه مزاحم عبور و مرور مردم نباشد، و اگر
مزاحم باشد حرام است; همچنین نماز خواندن در مقابل آتش، چراغ،
داخل آشپزخانه و هرجا كه كوره آتش باشد، مقابل چاه و چاله ای كه محلّ
فاضلاب است و روبه روی عكس و مجسّمه چیزی كه روح دارد، مگر آن كه روی
آن پرده بكشند و در جایی كه عكس باشد هرچند مقابل نمازگزار نیست و
در مقابل قبر و روی قبر و در قبرستان و در اطاقی كه شخص جُنُب در
آن باشد.
مسأله 822ـ هرگاه انسان در جایی نماز می خواند كه مردم از جلو او عبور می كنند مستحبّ است جلو خود چیزی بگذارد كه میان او و آنها حایل گردد، حتّی اگر عصا و تسبیح و ریسمانی هم باشد كافی است.
[159]
آداب و احكام مسجد
مسأله 823ـ نجس كردن مسجد حرام است، خواه زمین مسجد باشد و یا سقف و بام و طرف داخل دیوارها و احتیاط واجب آن است كه طرف بیرون دیوار مسجد را هم نجس نكند، مگر آن كه واقف آن را جزء مسجد قرار نداده باشد.
مسأله 824ـ هرگاه مسجد نجس شود بر همه لازم است كه بطور واجب كفائی نجاست را برطرف كنند، یعنی اگر یك یا چند نفر اقدام به تطهیر كنند از دیگران ساقط می شود وگرنه همه گنهكارند و كسی كه مسجد را نجس كرده در این حكم با دیگران تفاوتی ندارد.
مسأله 825ـ هرگاه نتواند مسجد را تطهیر كند مثل این كه مسافر و در حال عبور باشد، یا احتیاج به كمك دارد و پیدا نكند، احتیاط واجب آن است كه به دیگران كه می توانند تطهیر كنند اطّلاع دهد.
مسأله 826ـ هرگاه جایی از مسجد نجس شود كه تطهیر آن بدون كندن یا خراب كردن ممكن نیست باید آنجا را بكنند، یا اگر خرابی زیادی لازم نمی آید خراب نمایند و بنابر احتیاط واجب جایی را كه كنده اند یا خراب كرده اند به حالت اوّل بازگردانند و بهتر است كسی كه نجس كرده تعمیر آن را بر عهده گیرد و اگر مخارجی داشته باشد بنابر احتیاط واجب ضامن است.
مسأله 827ـ هرگاه مسجدی را غصب كنند و آن را از صورت مسجد بكلّی در آورند، بطوری كه دیگر به آن مسجد نگویند، باز هم نجس كردن آن بنا بر احتیاط حرام است و تطهیر آن لازم است.
مسأله 828ـ آلوده كردن حرم پیامبر(صلی الله علیه وآله) و امامان(علیهم السلام) اگر موجب هتك باشد حرام است و در این صورت تطهیر آن نیز واجب است، بلكه اگر بی احترامی هم نباشد احتیاط آن است كه آن را تطهیر كنند.
مسأله 829ـ نجس كردن فرش مسجد نیز حرام است و چنانچه نجس شود باید آن را تطهیر كرد و اگر خسارتی لازم آید كسی كه آن را نجس كرده است ضامن است
[160]
(بنابر احتیاط واجب).
مسأله 830ـ بردن عین نجاست مانند خون و بول در مسجد حرام است هر چند بی احترامی به مسجد نباشد بنابر احتیاط واجب، مگر چیز جزئی كه گاه در لباس و بدن شخص وارد شونده یا در لباس بچّه های كوچك است، امّا بردن متنجّس (چیزی كه نجس شده مانند لباس و كفش نجس) در صورتی كه بی احترامی به مسجد نباشد و سبب آلودگی مسجد نیز نشود حرام نیست.
مسأله 831ـ اگر برای روضه خوانی و مراسم سوگواری یا جشن مذهبی و مانند آن مسجد را چادر بزنند و سیاهی بكوبند و اسباب چای و غذا در آن ببرند، در صورتی كه این كارها به مسجد ضرر نرساند و مانع نماز خواندن نشود اشكال ندارد.
مسأله 832ـ تزیین كردن مسجد به طلا اشكال دارد و همچنین احتیاط آن است كه صورت چیزهایی كه روح دارد مثل انسان و حیوان در مسجد نقش نكنند.
مسأله 833ـ اگر مسجد خراب شود نمی توانند زمین آن را بفروشند یا داخل ملك و جادّه كنند، حتّی فروختن در و پنجره ها و چیزهای دیگر مسجد حرام است و اگر مسجد خراب شود باید آنها را صرف تعمیر همان مسجد كنند و هرگاه به درد آن مسجد نخورد باید در مساجد دیگر صرف شود و اگر به درد مساجد دیگر نیز نخورد باید آن را بفروشند و پولش را اگر ممكن است صرف تعمیر همان مسجد و گرنه صرف تعمیر مسجد دیگر نمایند.
مسأله 834ـ ساختن مسجد مستحبّ است و هر قدر در جای مناسبتر و بهتری باشد كه مسلمانان از آن بیشتر استفاده كنند بهتر است. تعمیر مسجد نیز مستحبّ است و از بهترین كارها است و اگر مسجد طوری خراب شود كه تعمیر آن ممكن نباشد می توانند آن را بكلّی خراب كنند و دوباره بسازند.
مسأله 835ـ مسجدی كه خراب نشده و قابل استفاده است اگر نیاز به توسعه دارد می توان آن را خراب كرد و بهتر و بزرگتر ساخت.
مسأله 836ـ تمیز كردن مسجد و روشن كردن چراغ آن و كوشش در تأمین حوائجآن مستحبّ است و نیز مستحبّ است كسی كه می خواهد به مسجد برود خود را خوشبو كند و لباس پاكیزه بپوشد و ته كفش خود را به هنگام ورود به مسجد وارسی كند كه آلوده نباشد و شایسته است موقع داخل شدن پای راست و موقع بیرون آمدن پای چپ را بگذارد و زودتر به مسجد آید و دیرتر از مسجد بیرون رود.
مسأله 837ـ وقتی انسان وارد مسجد می شود مستحبّ است دو ركعت نماز به قصد تحیّت و احترام مسجد بخواند و اگر نماز واجب یا مستحبّ دیگری بخواند كافی است.
مسأله 838ـ خوابیدن در مسجد و سخن گفتن درباره كارهای دنیا و خواندن اشعاری كه نصیحت و مانند آن در آن نباشد مكروه است و همچنین انداختن آب دهان و بینی و اخلاط سینه در مسجد و بلند كردن صدا و داد و فریاد و آنچه با موقعیّت مسجد منافات دارد مكروه می باشد.
مسأله 839ـ راه دادن بچّه و دیوانه به مسجد مكروه است ولی در صورتی كه آوردن بچّه ها تولید مزاحمتی نكند و آنها را به مسجد و نماز علاقه مند سازد مستحبّ است و گاه واجب.
مسأله 840ـ كسی كه سیر و پیاز و مانند اینها خورده و بوی دهانش مردم را آزار می دهد مكروه است به مسجد برود.
[154]
شرط اوّل ـ مباح بودن
احتیاط واجب آنست كه مكان نمازگزار مباح باشد، بنابراین كسی كه درملك غصبی یا روی فرش یا تخت غصبی نماز می خواند نمازش اشكال دارد، همچنین نماز در ملكی كه منفعت آن متعلّق به دیگری است (مثل این كه در اجاره اوست) كه نماز خواندن در آن بدون اجازه مستأجر اشكال دارد، همچنین در ملكی كه مورد تعلّق حقّ دیگری است، مثل این كه میّت وصیّت كرده كه ثلث مال او را به مصرفی برسانند تا وقتی كه ثلث را جدا نكنند نمی توان در آن ملك نماز خواند.
مسأله 793ـ كسی كه در مسجد نشسته اگر دیگری جای او را غصب كند و در آن نماز بخواند بنابر احتیاط واجب باید نمازش را اعاده كند.
مسأله 794ـ هرگاه در جایی نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد غصبی است نمازش صحیح است، همچنین اگر غصبی بودن جایی را می دانست امّا فراموش كرد و بعداً به خاطرش آمد، ولی اگر خود غاصب فراموش كند و نماز بخواند نمازش اشكال دارد.
مسأله 795ـ هرگاه بداند مكانی غصبی است، امّا این مسأله را كه نباید در جای غصبی نماز بخواند نمی دانست، هرگاه در آنجا نماز بخواند بنابر احتیاط واجب نمازش را اعاده كند.
مسأله 796ـ كسی كه ناچار است نماز واجب را سواره بخواند چنانچه مركب یا صندلی و زین آن غصبی باشد و مجبور نباشد بر آن مركب نماز بخواند نماز او اشكال دارد، همچنین است اگر بخواهد در حال اختیار نماز مستحبّی را سواره بخواند.
مسأله 797ـ كسی كه با دیگری در ملكی شریك است اگر سهم او جدا نباشد بدون اجازه شریكش نمی تواند در آن ملك تصرّف كند و نماز بخواند.
مسأله 798ـ اگر با پولی كه خمس و زكات آن را نداده ملكی بخرد، تصرّف او در آن ملك حرام است و نمازش هم در آن اشكال دارد، همچنین است اگر به ذمّه بخرد امّا هنگام خریدن قصدش این باشد از مالی كه خمس یا زكاتش را نپرداخته پول آن را بپردازد كه بنابر احتیاط واجب باید از آن اجتناب كند.
[155]
مسأله 799ـ هرگاه رضایت صاحب ملك از قرائن روشن و قطعی باشد نماز خواندن در آن ملك اشكالی ندارد، هرچند به زبان نگوید و بعكس اگر با زبان اجازه دهد امّا بداند قلباً راضی نیست نمی تواند نماز بخواند.
مسأله 800ـ تصرّف و نماز خواندن در ملك میّتی كه خمس یا زكات بدهكار است حرام است، مگر آن كه بدهی او را بدهند.
مسأله 801ـ تصرّف و نماز خواندن در ملك میّتی كه به مردم بدهكار است با اجازه ورثه مانعی ندارد، مگر این كه آن تصرّف مزاحم حقّ طلبكاران گردد.
مسأله 802ـ هرگاه بعضی از ورثه میّت، صغیر یا دیوانه یا غایب باشند تصرّف در ملك آنها و نماز در آن حرام است، ولی تصرّفات جزیی كه برای برداشتن میّت معمول است اشكال ندارد.
مسأله 803ـ نماز خواندن در مسافرخانه ها و حمّامها و مانند آن برای مسافران و مشتریان كه طبق متعارف وارد آنجا می شوند اشكال ندارد، ولی در اماكن خصوصی بدون اجازه مالك جایز نیست، مگر آن كه اجازه تصرّفی بدهد كه معلوم شود برای نماز خواندن نیز راضی است مثل این كه كسی را به ناهار یا شام یا استراحت دعوت كند كه مسلّماً برای نماز نیز رضایت دارد.
مسأله 804ـ در زمینهای بزرگ زراعتی و غیر زراعتی كه دیوار ندارد و زراعتی فعلاً در آن نیست نماز خواندن و نشستن و خوابیدن و تصرّفات جزئی اشكال ندارد، خواه نزدیك شهر و روستا باشد یا دور از آن و خواه مالكین آن صغیر باشند یا كبیر، ولی اگر صاحبش صریحاً بگوید راضی نیستم یا بدانیم قلباً راضی نیست تصرّف در آن حرام و نماز نیز اشكال دارد.
شرط دوم ـ استقرار
مسأله 805ـ اگر مكان نمازگزار متحرّك باشد بطوری كه نتواند كارهای نماز را بطور عادی انجام دهد، نماز او باطل است بنابراین، نماز خواندن در كشتی و قطار و مانند
[156]
آن اگر بتواند كارهای نماز را صحیح انجام دهد اشكال ندارد و اگر از جهت تنگی وقت یا ضرورت دیگری ناچار باشد نماز را در كشتی و اتومبیل و مانند آن بخواند و قبله دائماً در حال تغییر باشد باید تا آنجا كه می تواند به طرف قبله برگردد و در حال برگشتن به سوی قبله چیزی نخواند.
مسأله 806ـ نماز خواندن روی خرمن گندم و جو و مانند اینها كه مقداری حركت دارد جایز است به شرط این كه بتواند واجبات نماز را انجام دهد.
مسأله 807ـ در جایی كه به واسطه احتمال باد و باران یا فشار جمعیّت و مانند آن اطمینان ندارد كه بتواند نماز را تمام كنداگر به امید تمام كردن شروع كند و به مانعی برخورد ننماید نمازش صحیح است.
مسأله 808ـ در جایی كه ماندن در آن حرام است (مثلاً جایی كه خطر خراب شدن سقف، یا ریزش كوه و آمدن سیلاب دارد) باید نماز نخواند و اگر بخواند احتیاط واجب اعاده آن است، همچنین روی چیزی كه ایستادن و نشستن بر آن حرام است مانند فرشی كه نام خدا بر آن نوشته شده است.
شرط سوم ـ توانائی انجام واجبات در آن محل
مسأله 809ـ بایددر جایی نماز بخواندكه بتواند واجبات راانجام دهد، پس در جایی كه سقف آن كوتاه است ونمی تواند بایستد یاجای ركوعوسجود ندارد نمازباطل است.
مسأله 810ـ شایسته است انسان رعایت ادب كند و جلوتر از قبر پیغمبر(صلی الله علیه وآله) و امام(علیه السلام)، نماز نخواند و در صورتی كه نماز خواندن هتك و بی احترامی باشد حرام است و نماز هم اشكال دارد، در غیر این صورت نماز باطل نیست.
شرط چهارم ـ تقدّم مرد بر زن
مسأله 811ـ باید در نماز، زن عقب تر از مرد بایستد و جای سجده او از جای
[157]
سجده مرد كمی عقب تر باشد و الاّ نماز باطل است در این حكم محرم و غیر محرم تفاوتی ندارند، ولی اگر میان مرد و زن دیوار یا پرده و مانند آن باشد، یا به اندازه ده ذراع (تقریباً 5 متر) فاصله باشد اشكال ندارد.
مسأله 812ـ اگر زن در كنار مرد یا جلوتر بایستد و باهم وارد نماز شوند نماز
هر دو باطل است، امّا اگر یكی قبلاً وارد نماز شده، نماز او صحیح و نماز
دومی باطل است.
شرط پنجم ـ بلندتر نبودن محلّ پیشانی از جای ایستادن
مسأله 813ـ باید محلّ پیشانی نمازگزار از جای ایستادن او به اندازه ای بلند نباشد كه از صورت سجده بیرون رود و احتیاط واجب آن است بیش از چهار انگشت بسته بلند تر یا پست تر نباشد.
مسأله 814ـ بودن مرد با زن نامحرم در جای خلوت كه دیگری نمی تواند به آنجا وارد شود اشكال دارد و احتیاط واجب ترك آن است و نماز خواندن در آنجا نیز اشكال دارد، همچنین نماز خواندن در محلّی كه مجلس گناه است مثلاً در آنجا شراب می نوشند، قمار می زنند یا غیبت می كنند.
مسأله 815ـ احتیاط واجب آن است كه نماز واجب را در خانه كعبه نخوانند، ولی نماز مستحب اشكال ندارد، بلكه مستحبّ است در داخل خانه كعبه در مقابل هر زاویه ای دو ركعت نماز بخوانند، ولی نماز بر پشت بام كعبه خواه واجب یا مستحب اشكال دارد.
مكانهایی كه نماز خواندن در آنها مستحب یا مكروه است
مسأله 816ـ مستحبّ است انسان نماز را در مسجد بخواند و بسیار روی آن تاكید شده و بهتر از همه مساجد، مسجدالحرام است، سپس مسجد پیغمبر(صلی الله علیه وآله) و بعد
[158]
مسجد كوفه و بعد از آن مسجد بیت المقدّس است و در درجه بعد مسجد جامع هر شهر و بعد از آن مسجد محلّه و مسجد بازار است.
مسأله 817ـ برای زنها در صورتی كه خود را از نامحرم بخوبی حفظ كنند بهتر است نماز را در مسجد بخوانند و اگر راهی برای یاد گرفتن مسائل اسلامی جز از طریق رفتن به مسجد وجود ندارد واجب است به مسجد بروند.
مسأله 818ـ نماز در حرم امامان(علیهم السلام) مستحبّ است، بلكه در حدیث آمده نماز در حرم مطهّر حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) برابر با دویست هزار نماز است.
مسأله 819ـ رفتن به مسجدی كه نمازگزار ندارد مستحبّ است و همسایگان مسجد تا عذری نداشته باشند نماز در مسجد را ترك نكنند.
مسأله 820ـ شایسته است انسان با كسانی كه از روی بی اعتنایی، به مسجد مسلمانها حاضر نمی شوند رابطه دوستی برقرار نكند، با آنها غذا نخورد و در كارها با آنها مشورت ننماید و از آنها زن نگیرد و به آنها زن ندهد.
مسأله 821ـ شایسته است نماز را در این چند جا نخوانند: حمّام، زمین
نمك زار، مقابل انسانی كه نشسته یا ایستاده است، مقابل دری كه باز است و در جادّه ها، و كنار خیابانها، در صورتی كه مزاحم عبور و مرور مردم نباشد، و اگر
مزاحم باشد حرام است; همچنین نماز خواندن در مقابل آتش، چراغ،
داخل آشپزخانه و هرجا كه كوره آتش باشد، مقابل چاه و چاله ای كه محلّ
فاضلاب است و روبه روی عكس و مجسّمه چیزی كه روح دارد، مگر آن كه روی
آن پرده بكشند و در جایی كه عكس باشد هرچند مقابل نمازگزار نیست و
در مقابل قبر و روی قبر و در قبرستان و در اطاقی كه شخص جُنُب در
آن باشد.
مسأله 822ـ هرگاه انسان در جایی نماز می خواند كه مردم از جلو او عبور می كنند مستحبّ است جلو خود چیزی بگذارد كه میان او و آنها حایل گردد، حتّی اگر عصا و تسبیح و ریسمانی هم باشد كافی است.
[159]
آداب و احكام مسجد
مسأله 823ـ نجس كردن مسجد حرام است، خواه زمین مسجد باشد و یا سقف و بام و طرف داخل دیوارها و احتیاط واجب آن است كه طرف بیرون دیوار مسجد را هم نجس نكند، مگر آن كه واقف آن را جزء مسجد قرار نداده باشد.
مسأله 824ـ هرگاه مسجد نجس شود بر همه لازم است كه بطور واجب كفائی نجاست را برطرف كنند، یعنی اگر یك یا چند نفر اقدام به تطهیر كنند از دیگران ساقط می شود وگرنه همه گنهكارند و كسی كه مسجد را نجس كرده در این حكم با دیگران تفاوتی ندارد.
مسأله 825ـ هرگاه نتواند مسجد را تطهیر كند مثل این كه مسافر و در حال عبور باشد، یا احتیاج به كمك دارد و پیدا نكند، احتیاط واجب آن است كه به دیگران كه می توانند تطهیر كنند اطّلاع دهد.
مسأله 826ـ هرگاه جایی از مسجد نجس شود كه تطهیر آن بدون كندن یا خراب كردن ممكن نیست باید آنجا را بكنند، یا اگر خرابی زیادی لازم نمی آید خراب نمایند و بنابر احتیاط واجب جایی را كه كنده اند یا خراب كرده اند به حالت اوّل بازگردانند و بهتر است كسی كه نجس كرده تعمیر آن را بر عهده گیرد و اگر مخارجی داشته باشد بنابر احتیاط واجب ضامن است.
مسأله 827ـ هرگاه مسجدی را غصب كنند و آن را از صورت مسجد بكلّی در آورند، بطوری كه دیگر به آن مسجد نگویند، باز هم نجس كردن آن بنا بر احتیاط حرام است و تطهیر آن لازم است.
مسأله 828ـ آلوده كردن حرم پیامبر(صلی الله علیه وآله) و امامان(علیهم السلام) اگر موجب هتك باشد حرام است و در این صورت تطهیر آن نیز واجب است، بلكه اگر بی احترامی هم نباشد احتیاط آن است كه آن را تطهیر كنند.
مسأله 829ـ نجس كردن فرش مسجد نیز حرام است و چنانچه نجس شود باید آن را تطهیر كرد و اگر خسارتی لازم آید كسی كه آن را نجس كرده است ضامن است
[160]
(بنابر احتیاط واجب).
مسأله 830ـ بردن عین نجاست مانند خون و بول در مسجد حرام است هر چند بی احترامی به مسجد نباشد بنابر احتیاط واجب، مگر چیز جزئی كه گاه در لباس و بدن شخص وارد شونده یا در لباس بچّه های كوچك است، امّا بردن متنجّس (چیزی كه نجس شده مانند لباس و كفش نجس) در صورتی كه بی احترامی به مسجد نباشد و سبب آلودگی مسجد نیز نشود حرام نیست.
مسأله 831ـ اگر برای روضه خوانی و مراسم سوگواری یا جشن مذهبی و مانند آن مسجد را چادر بزنند و سیاهی بكوبند و اسباب چای و غذا در آن ببرند، در صورتی كه این كارها به مسجد ضرر نرساند و مانع نماز خواندن نشود اشكال ندارد.
مسأله 832ـ تزیین كردن مسجد به طلا اشكال دارد و همچنین احتیاط آن است كه صورت چیزهایی كه روح دارد مثل انسان و حیوان در مسجد نقش نكنند.
مسأله 833ـ اگر مسجد خراب شود نمی توانند زمین آن را بفروشند یا داخل ملك و جادّه كنند، حتّی فروختن در و پنجره ها و چیزهای دیگر مسجد حرام است و اگر مسجد خراب شود باید آنها را صرف تعمیر همان مسجد كنند و هرگاه به درد آن مسجد نخورد باید در مساجد دیگر صرف شود و اگر به درد مساجد دیگر نیز نخورد باید آن را بفروشند و پولش را اگر ممكن است صرف تعمیر همان مسجد و گرنه صرف تعمیر مسجد دیگر نمایند.
مسأله 834ـ ساختن مسجد مستحبّ است و هر قدر در جای مناسبتر و بهتری باشد كه مسلمانان از آن بیشتر استفاده كنند بهتر است. تعمیر مسجد نیز مستحبّ است و از بهترین كارها است و اگر مسجد طوری خراب شود كه تعمیر آن ممكن نباشد می توانند آن را بكلّی خراب كنند و دوباره بسازند.
مسأله 835ـ مسجدی كه خراب نشده و قابل استفاده است اگر نیاز به توسعه دارد می توان آن را خراب كرد و بهتر و بزرگتر ساخت.
مسأله 836ـ تمیز كردن مسجد و روشن كردن چراغ آن و كوشش در تأمین حوائجآن مستحبّ است و نیز مستحبّ است كسی كه می خواهد به مسجد برود خود را خوشبو كند و لباس پاكیزه بپوشد و ته كفش خود را به هنگام ورود به مسجد وارسی كند كه آلوده نباشد و شایسته است موقع داخل شدن پای راست و موقع بیرون آمدن پای چپ را بگذارد و زودتر به مسجد آید و دیرتر از مسجد بیرون رود.
مسأله 837ـ وقتی انسان وارد مسجد می شود مستحبّ است دو ركعت نماز به قصد تحیّت و احترام مسجد بخواند و اگر نماز واجب یا مستحبّ دیگری بخواند كافی است.
مسأله 838ـ خوابیدن در مسجد و سخن گفتن درباره كارهای دنیا و خواندن اشعاری كه نصیحت و مانند آن در آن نباشد مكروه است و همچنین انداختن آب دهان و بینی و اخلاط سینه در مسجد و بلند كردن صدا و داد و فریاد و آنچه با موقعیّت مسجد منافات دارد مكروه می باشد.
مسأله 839ـ راه دادن بچّه و دیوانه به مسجد مكروه است ولی در صورتی كه آوردن بچّه ها تولید مزاحمتی نكند و آنها را به مسجد و نماز علاقه مند سازد مستحبّ است و گاه واجب.
مسأله 840ـ كسی كه سیر و پیاز و مانند اینها خورده و بوی دهانش مردم را آزار می دهد مكروه است به مسجد برود.